Everest Bilgileri
** Everest sadece dünyanın en yüksek dağı olma özelliğiyle değil, zor rotaları ve 8858 metrelik muhteşem yüksekliğiyle 100 yıldır insanoğlunu kendine çekti.
** Bugüne kadar 5 bine yakın insanın zirvesine ayak bastığı 8850 metrelik dünyanın ana tanrıçasında birçok dağcı bu zorlu yolculuktan geri dönemedi.
** Everest Dağı Tibetçede “Evrenin Tanrıçası” anlamına gelen “Chomolungma” olarak, Nepal’de ise “Gökyüzünün Tanrıçası” anlamına gelen “Sagarmatha” olarak adlandırlır.
EVEREST TARİHİ – İLK DENEMELER
** Everest’e ilk tırmanış denemeleri 1920’li yıllarda başlamış. Dünya dağcılık tarihinin efsanelerinden George Mallory bir İngiliz ekiple 1921 yılında kuzey geçidine ulaşarak bu rotayı belirlemiş olur.
** Bir yıl sonra Mallory yine bir İngiliz ekiple 8350 metreye kadar ulaşmayı başarmış. Bu tırmanış o yılların tırmanış rekoru. Ancak faaliyet sonunda 7 şerpa çığ düşmesi sonucu hayatını kaybetmiş ve olası bir zirve denemesi gerçekleşemeden İngiliz ekibi geri dönmek zorunda kalmış. Ancak bu tırmanışta kullanılan oksijen tüpleri dağcılık camiasında bir etik problemi olarak tartışılmaya başlamış. Bu tartışmalar günümüzde de devam ediyor.
** 1924 yılında İngilizler üçüncü kez Everest’i denemek için Nepal’e gelmiş. Edward Norton adlı bir dağcı oksijen tüpü kullanmadan 8534 metreye ulaşmayı başarmış ama zirveye çıkamamış.
** Birkaç gün sonra dağa üçüncü kez tırmanmaya gelen George Mallory, Andrew Irvin ile birlikte tırmanışa başlamış. İki dağcı zirveye çok yaklaşmışken kaybolmuş ve kendilerinden bir daha haber alınamamış. George Mallory’nin cesedi 75 yıl sonra hayatını adadığı zirvenin çok yakınlarında bulundu. Zirveye ulaşıp ulaşmadığı hala bir soru işareti.
** Bu trajediden sonra zirve tırmanışlarına bir süre ara verilmiş. 2. Dünya Savaşı’nın başlaması ve Tibet’te meydana gelen karışıklıklar, birkaç önemsiz deneme dışında 1953 yılına kadar tam 29 sene dağcıları Everest’ten uzak tutmuş.
ZİRVENİN FETHİ
** 1953 yılında son derece donanımlı bir İngiliz ekibi Everest’e bir ekspedisyon düzenledi. Ekip son derece disiplinli bir lider olan John Hunt yönetiminde ve 350 kadar Şerpaya büyük bir ekspedisyon başlattı.
** Ekipte yeni Zellandalı Edmund Hillary ve daha önce 8600 metreye kadar tırmanan şerpa Tenzing Norgay’de vardı. Hillary ve Tensing Güneydoğu sırtına tırmanmaya başladılar. 8500 metreye kadar başarıyla tırmanan ikili bu yükseklikte oldukça riskli bir planla geceyi bu yükseklikte geçirdiler.
** 29 Mayıs sabahı kalan son 350 metreyi tırmanarak 8848 metrelik dünyanın en yüksek noktasına ayak basan ilk insanlar oldular. Başarıları tüm dünyada duyuldu. Kraliçe Elizabeth Edmund Hillary’yi “Sir” ünvanı ile ödüllendirdi.
** Bu tarihten sonra insanların Everest’e olan cesaretleri arttı. Birçok farklı rotadan Everest’in zirvesine çıkıldı. İtalyan Reinhold Messner ve Avusturyalı Peter Habeler Güney Doğu rotasından oksijen kullanmadan zirveye ulaştılar.
** Daha sonra 1980 yılında İtalyan Reinhold Messner zirveye ilk solo (tek başına) tırmanan insan oldu. 2001 yılında görme özürlü Erik Wiehenmeyer büyük bir başarı göstererek zirveye ulaşmayı başardı.
EVEREST’TE TÜRK İZLERİ
** Türk dağcılığının Everest’le tanışma tarihi 1995. Bu yılın 17 Mayıs’ında Nasuh Mahruki zirveye ulaşan ilk Türk ve müslüman olarak adını tarihe yazdırdı.
** 2001 yılında Türkiye’nin yetiştirdiği en güçlü ve en yetenekli dağcılarından Tunç Fındık Everest’e tırmanmayı başaran ikinci Türk oldu.
** Şu ana kadar Everest’e 19 Türk dağcı, 22 başarılı tırmanış gerçekleştirildi.
** Bu 19 dağcıdan 4’ü kadındır.
Eylel Elif Maviş Koç, Meltem Çolak Özmine, Burçak Özoğlu Poçan ve Gülnur Tumbat.
** Bu tırmanışçılardan Nasuh Mahruki, Tunç Fındık ve Muharrem Aydın Irmak zirveye iki kez ulaşmayı başardılar.
** Zirveye ulaşan en genç Türk dağcılar, 26 yaş ile Nasuh Mahruki ve Serkan Girgin’dir.
** Zirveye ulaşan en yaşlı Türk dağcı, 47 yaş ile Muharrem Aydın Irmak’tır.
** Everest’in zirvesine ilk tırmanın Türk kadın dağcı, 2006 yılında Eylem Elif Maviş Koç oldu.
** Everest’e ekip olarak tırmanmayı deneyen grup, 2006 yılında 11 kişiyle ODTÜ kökenli dağcı topluluğu oldu. ODTÜ Grubu, tırmanış sırasında iki ayrı ekibe ayrılmış ve bu ekipler 9 gün arayla zirveye çıkmayı başarmışlardır.
** Türk dağcılardan bazıları zirveye oksijensiz olarak çıkmayı denemiş ama bunda başarılı olamamışlardır. Everest’e oksijensiz tırmanan Türk dağcı yoktur.
** Zirveye ulaşan Türk dağcılar sırasıyla ve zirve seneleriyle;
Nasuh Mahruki (1995- 2010), Tunç Fındık (2001 – 2007), Soner Büyükatalay (2006), Serkan Girgin (2006), Eylem Elif Maviş Koç (2006), Haldun Ülkenli (2006), Mustafa Cihan (2006), Bora Maviş (2006), Meltem Çolak Özmine (2006), Burçak Özoğlu Poçan (2006), Serhan Poçan (2006), Suna Yılmaz (2006), Mustafa Kalaycı (2007), Fırat Eren (2007), Yılmaz Sevgül (2010), Muharrem Aydın Irmak (2012 – 2013), Hakan Kocakulak, Mustafa Temiztaş, Gülnur Tumbat (2018).
** 2001 yılındaki Everest tırmanışıyla adından çok bahsettiren Tunç Fındık Everest’i çok büyük bir macera olarak tanımlıyor. “Everest dünyanın en yüksek dağı olması nedeniyle dağcılar için çok çekici bir dağ. Zaten bu tırmanış başından sonuna kadar bir macera. Başarı, insanın vücudunun yüksekliğe ne kadar uyumlu olup olmamasıyla ilgili. Tırmanış süresi çok uzun, yaklaşık 2.5 ay süren bir macera. Bu yüzden dayanıklı olmayan insanlar böyle üst düzey bir tırmanışı kaldıramaz.”
Fındık, 8000 metrenin üzerinde olmanın insan yaradılışına aykırı olduğunu söylüyor. “Bir insan 8000 metrenin üzerine ancak misafir gidebilir. Tıpkı uzaya giden astronotlar gibi. Son derece hızlı hareket edip tırmanışı sonuçlandırmak ve aşağı inmek şart. 8000 kampından zirveye 11.5 saatte çıktım ve kampa 4.5 saatte geri indim. Kampta geçirdiğim zamanla birliikte 43 saat kadar 8000 metrenin üzerinde kaldım. Bu makul bir süre idi ve problemsiz şekilde aşağıya indim.”
Tunç Fındık, Everest tırmanışındaki en güzel yanının dünyanın en yüksek noktasında ayakta durmak olduğunu söylüyor. “Everest benim tırmandığım en zor dağ değildi. Ama gördüğüm en güzel ve en anlamlı dağın Everest olduğunu söyleyebilirim. Everest’te gördüklerimi ve yaşadıklarımı daha önce kitaplarda belgesellerde görürdüm. Everestte olmak dağcıların hayallerini gerçekleştirmesi.” diyor.
EVEREST HAKKINDA
** Everest 60 milyon yaşı olan dev bir oluşum. Yüksekliği 8850 metre. Everest Dağı her yıl 4 milimetre yükselmektedir.
** Everest adını dağın ilk yükseklik ölçümünü yapan Sir George Everest’ten almış. Everestin Nepal dilindeki adı Sagarmatha yani gökyüzünün tanrısı. Tibet dilinde ise Chomolungma yani dünyanın ana tanrıçası anlamına gelen bir isimle biliniyor.
** Everest Dağı zirvesinde sıcaklık yazın -35°C ye kadar düşebilir ve saatte 320 kilometre hızında rüzgarlar esebilir. 5 bin 300 metreden sonra yıl boyu kar ve buz vardır.
** Everest üç yüzü ve üç sırt sistemine sahip bir piramit dağ. Dağcılar genellikle Güneydoğu sırtından zirveye tırmanmayı seçiyorlar.
** İlk tırmanışı 29 Mayıs 1953 yılında Edmund Hillary ve Tensing Norgay tarafından yapılmış.
** İlk solo tırmanışı 20 Ağustos 1980 yılında dağın kuzey yüzünden İtalyan Reinhold Messner tarafından yapılmış.
** İlk kış tırmanışı 17 Şubat 1980 yılında Polonyalı dağcılar L.Cichy ve K. Wielicki tarafından yapılmış.
** İlk oksijensiz zirve çıkışı Mayıs 1978’de İtalyan Reinhold Messner ve Avusturyalı Peter Habeler tarafından Güney Doğu rotasından yapılmış.
** Zirve tırmanışını başarıyla tamamlayan ilk kadın 1975 yılında Japonyalı Junko Tabei’dir
** Zirveye çıkan en genç insan 15 yaşındaki Nepalli Temba Tsheri. (2001)
** Zirveye çıkan en yaşlı insan 64 yaşındaki Sherman Bull. (2001)
** Zirveye çıkan ilk engelli, görme özürlü Erik Wiehenmeyer. (2001)
** İstatistiki olarak Everest Dağı zirvesine çıkmayı başarabilen 100 dağcıya karşılık 4 tanesi hayatını kaybetmiştir.
** Everest Dağı, Dünya’nın en yüksek dağı olmasının yanında üzerinde bulunan 50 ton çöple Dünya’nın en kirli dağlarından biri olma özelliğini de taşımaktadır.
** Dağın zirvesine çıkan 18 farklı rota bulunmaktadır. Vücudun yüksekliğe alışması için geçen zaman da dahil edildiğinde tırmanış için 40 gün gerekmektedir.
** Dağın zirvesinde havadaki oksijen miktarı deniz seviyesine göre yüzde 66 daha azdır.
** Dağın zirvesine tırmanırken dağcılar günde yaklaşık 10 bin kalori harcarlar ve vücut ağırlıklarından 5 ila 10 kilo kaybederler.
** Everest Dağı zirvesine çıkarken yüksek hızlı internet erişiminden yararlanabilirsiniz.
** Everest Dağı tırmanış kampından dağın zirvesine en kısa süren tırmanış 8 saat 10 dakika sürmüştür.
** Everest’e tırmanmanın bedeli; eğer tek başınıza giderseniz yaklaşık olarak 30 ila 40 bin Dolar’dır. Bazı deneyimli yüksek irtifa dağcıları, kendi aralarında organizasyonlar düzenleyerek bu fiyatı yarıya kadar indiribiliyorlar.
(Everest Dağı haritası)
